Tetra-Natri ethylenediaminetetraacetat (Na₄EDTA)

I. TÍNH CHẤT LÝ HÓA CỦA Na₄EDTA

1. Công thức phân tử:

• Na₄EDTA: Na₄[C₁₀H₁₂N₂O₈]
• Khối lượng phân tử: 380.17 g/mol

2. Tính chất vật lý:

• Trạng thái: Rắn tinh thể trắng, tan tốt trong nước.
• pH dung dịch 1%: khoảng 10 – 11.5 (do có các ion Na⁺ kiềm và nhóm carboxylat phân ly mạnh)
• Không bay hơi, bền nhiệt dưới 250°C (phân hủy chậm)

3. Tính chất hóa học:

• Là một tác nhân tạo phức (chelating agent) rất mạnh, có khả năng tạo các phức bền với ion kim loại đa hóa trị: Ca²⁺, Mg²⁺, Cu²⁺, Fe³⁺, Pb²⁺, Zn²⁺, Co²⁺, Ni²⁺,...
• Cấu trúc: Gồm 4 nhóm carboxyl (-COO⁻) và 2 nhóm amine (-NH₂), cho phép tạo 6 phối tử với ion kim loại – hình thành phức lập phương (octahedral) rất bền.

II. ỨNG DỤNG TRONG CÔNG NGHIỆP

1. Hóa chất xử lý nước & môi trường:

• Làm mềm nước: loại bỏ Ca²⁺, Mg²⁺.
• Chất tạo phức trong xử lý nước thải chứa kim loại nặng: Pb²⁺, Cd²⁺, Cr³⁺, Cu²⁺.
• Ứng dụng trong hệ thống thu hồi kim loại tái chế từ chất thải điện tử, điện cực.

2. Dược phẩm và mỹ phẩm:

• Chất ổn định: Ngăn sự phân hủy do ion kim loại (trong thuốc tiêm, dung dịch tẩy rửa, kem chống nắng).

3. Ngành dệt, giấy, nhuộm:

• Tạo phức với ion kim loại trong thuốc nhuộm để đảm bảo màu ổn định và đồng nhất.
• Ngăn cản phản ứng phụ do kim loại vi lượng.

III. ỨNG DỤNG TRONG NÔNG NGHIỆP

• Là chất tạo phức vi lượng kim loại: Zn²⁺, Fe²⁺/Fe³⁺, Cu²⁺, Mn²⁺,...
• Na₄EDTA giúp cố định và hòa tan các vi lượng kim loại, làm cho cây trồng hấp thụ dễ dàng hơn → sử dụng trong phân bón lá, phân vi lượng, và thủy canh.

IV. ỨNG DỤNG TRONG TÁCH VÀNG (Au) TỪ QUẶNG

1. Không trực tiếp tách Au⁰ nhưng có vai trò phụ trợ quan trọng:

• EDTA không phản ứng hoặc tạo phức mạnh với vàng kim loại (Au⁰) hoặc ion Au³⁺ theo kiểu bền như các phức cyanide hoặc halogen.
• Tuy nhiên, có thể đóng vai trò tạo phức với các ion cản trở như Fe³⁺, Cu²⁺, Zn²⁺,..., giúp quá trình tách Au bằng GDA, thiourea, hoặc bromate hiệu quả hơn.

2. Ứng dụng cụ thể:

• Kết hợp với GDA hoặc NH₄HF₂ trong hệ triết tách vàng – loại bỏ các ion cạnh tranh hoặc gây oxy hóa GDA.
• Giữ ổn định pH và tạo môi trường triết sạch hơn.

TÓM TẮT ƯU ĐIỂM CỦA Na₄EDTA TRONG PHÂN TÁCH Au: