Ý Nghĩa và Chương Trình Diễn Tập Ứng Phó Sự Cố Hóa Chất Trong Hoạt Động Kinh Doanh và Sản Xuất Hóa Chất

Ý Nghĩa Chiến Lược của Quản Lý Rủi ro Sự Cố Hóa Chất

Bảo vệ tính mạng con người là lý do hàng đầu. Sự cố hóa chất có thể gây những tổn thương trực tiếp như phơi nhiễm qua da, mắt, hệ hô hấp hoặc tiêu hóa, dẫn tới thương tích hoặc tử vong. Khi xảy ra sự cố rò rỉ, tràn đổ hoặc cháy nổ hóa chất, những phút đầu tiên quyết định thành công hay thất bại của ứng phó.​

Bảo vệ môi trường và cộng đồng cũng là yếu tố không thể bỏ qua. Sự cố hóa chất không chỉ ảnh hưởng đến nhân viên trong nhà máy mà còn lan tỏa ra cộng đồng xung quanh. Hóa chất có thể ô nhiễm nước ngầm, đất, không khí, ảnh hưởng đến chuỗi cung cấp thực phẩm và sinh thái. Khác phục hậu quả ô nhiễm môi trường có chi phí rất cao, bao gồm cả chi phí làm sạch, quan trắc chất lượng nước, đất, khí quyển.​

Bảo vệ tài sản và hiệu quả kinh tế là lợi ích trực tiếp. Các sự cố hóa chất gây thiệt hại tài sản của doanh nghiệp, dừng quá trình sản xuất, làm mất lợi nhuận. Một kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố kịp thời giúp giảm thiểu chi phí khắc phục. Theo pháp luật Việt Nam, cơ sở gây sự cố hóa chất phải chịu trách nhiệm chi trả chi phí ứng phó, bồi thường thiệt hại.​

Tuân thủ pháp luật là yêu cầu bắt buộc. Theo Luật Hóa chất năm 2007 và các Nghị định bổ sung (Nghị định 113/2017/NĐ-CP, Nghị định 82/2022/NĐ-CP), các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, lưu trữ hóa chất nguy hiểm phải xây dựng và thực hiện kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất.​

Nội Dung Cụ Thể của Chương Trình Diễn Tập Ứng Phó Sự Cố Hóa Chất

Một chương trình diễn tập ứng phó sự cố hóa chất là hoạt động mô phỏng tình huống sự cố hoá chất để kiểm tra và đánh giá khả năng ứng phó của các lực lượng tham gia. Đây không phải là một tài liệu trừu tượng mà là thực hành thực tế để chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp.​

Các Mục Đích Chính của Diễn Tập

Nâng cao khả năng sẵn sàng và phối hợp của các bên liên quan. Diễn tập giúp đội ngũ ứng phó cơ sở và các lực lượng bên ngoài (phòng cháy chữa cháy, y tế, công an, quân đội) hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ, quy trình phối hợp.​

Kiểm tra và đánh giá hiệu quả của kế hoạch/biện pháp ứng phó đã xây dựng, xác định các điểm cần cải thiện. Khi diễn tập, các vấn đề và hạn chế sẽ lộ ra để doanh nghiệp kịp thời bổ sung, hoàn thiện.​

Huấn luyện cán bộ, nhân viên về các kỹ năng xử lý sự cố, quy trình an toàn, sử dụng thiết bị bảo hộ. Thông qua diễn tập, mỗi người sẽ hiểu được trách nhiệm của mình khi sự cố xảy ra.​

Nâng cao nhận thức của cộng đồng về nguy cơ và cách thức phòng ngừa sự cố hóa chất. Diễn tập cấp rộng với sự tham gia của cộng đồng địa phương giúp mọi người hiểu được những gì họ cần làm khi xảy ra sự cố.​

Nâng cao uy tín hình ảnh của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có chương trình ứng phó sự cố chuyên nghiệp giúp xây dựng lòng tin với cộng đồng, khách hàng, nhà đầu tư.​

Giảm thiểu chi phí khắc phục. Ứng phó kịp thời giúp ngăn chặn sự cố từ sớm, giảm quy mô thiệt hại.​

Nội Dung Chi Tiết của Chương Trình Diễn Tập

Theo Luật Hóa chất và Nghị định 113/2017, chương trình diễn tập ứng phó sự cố hóa chất cần bao gồm:

Khảo sát, điều tra, đánh giá thực địa tại cơ sở có nguy cơ sự cố hóa chất và tại địa phương, khu vực có thể bị ảnh hưởng.​

Giả định các tình huống sự cố có thể xảy ra dựa trên đặc thù ngành và hoạt động của cơ sở (rò rỉ, tràn đổ, cháy nổ, ô nhiễm không khí).​

Xây dựng tổ chức lực lượng, nguồn lực ứng phó bao gồm:

• Ban Chỉ huy ứng phó sự cố hóa chất​

• Lực lượng ứng phó khẩn cấp tại chỗ (đội phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn, y tế, v.v.)​

• Cán bộ quản lý các cơ quan, đơn vị liên quan​

• Chuyên gia về hóa chất và an toàn môi trường​

• Đại diện cộng đồng địa phương​

Xây dựng phương án chi tiết từ tạo tình huống giả, phân công nhiệm vụ, thông báo báo động, huy động lực lượng, phối hợp triển khai ứng phó, thu dọn hiện trường, báo cáo và rút kinh nghiệm.​

Nội dung thực hành bao gồm:

• Mô phỏng rò rỉ hoặc tràn đổ hóa chất dựa trên kịch bản cụ thể​

• Kích hoạt hệ thống báo động và huy động lực lượng ứng phó khẩn cấp​

• Thực hiện các biện pháp ngăn chặn sự cố lan rộng, khống chế sự cố và khắc phục hậu quả​

• Tổ chức sơ tán người, tài sản khỏi khu vực nguy hiểm​

• Cấp cứu sơ cấp ban đầu cho người bị nạn​

• Xử lý hóa chất tràn, rò rỉ theo đúng trình tự (ngăn chặn, tập trung, thu gom, vận chuyển, tiêu hủy)​

Đánh giá kết quả diễn tập và rút kinh nghiệm để cải thiện cho các lần diễn tập sau.​

Yêu Cầu Pháp Luật về Diễn Tập

Đối tượng phải diễn tập: Theo Nghị định 82/2022/NĐ-CP, hàng năm các cơ sở hóa chất phải tổ chức diễn tập phương án ứng phó sự cố hóa chất. Cụ thể:​

• Các cơ sở với khối lượng tồn trữ hóa chất nguy hiểm từ Danh mục Phụ lục IV phải lập Kế hoạch và tổ chức diễn tập hàng năm​

• Các cơ sở có hóa chất nguy hiểm dưới ngưỡng nhưng phải lập Biện pháp cũng phải diễn tập hàng năm​

Tần suất diễn tập: Tối thiểu một lần mỗi năm, có sự chứng kiến hoặc chỉ đạo của đại diện cơ quan quản lý chuyên ngành địa phương. Đối với các cơ sở có nguy cơ cao, nên tăng tần suất lên 3-4 lần mỗi năm.​

Huấn luyện an toàn hóa chất: Bên cạnh diễn tập, các tổ chức phải tổ chức huấn luyện an toàn hóa chất định kỳ 02 năm một lần.​

Trách nhiệm của doanh nghiệp: Chủ doanh nghiệp phải:

• Xây dựng và phê duyệt kế hoạch/biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trước khi dự án đi vào hoạt động​

• Tổ chức diễn tập định kỳ hàng năm​

• Lập báo cáo kết quả diễn tập, rút kinh nghiệm để cải thiện​

• Đề xuất phương án đảm bảo năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố sau khi diễn tập​

Thiệt Hại Tiềm Ẩn Khi Không Có Diễn Tập Hiệu Quả

Nếu doanh nghiệp không tổ chức diễn tập hoặc diễn tập không hiệu quả, các hậu quả có thể bao gồm:

• Tổn thất về nhân mạng: Thương tích hoặc tử vong​

• Tổn thất tài sản: Thiêu hủy công nhân viên, thiết bị, nhà xưởng​

• Thiệt hại môi trường: Chi phí làm sạch môi trường, khắc phục ô nhiễm​

• Chi phí ứng phó: Doanh nghiệp phải trả hết chi phí ứng phó sự cố​

• Chi phí bồi thường: Bồi thường cho những tổn thất cho cộng đồng, môi trường, sinh thái​

• Tổn thất lợi nhuận: Do dừng hoạt động, ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín​

• Hậu quả pháp lý: Bị phạt, từ chối cấp phép, đóng cửa doanh nghiệp​

Kết Luận

Chương trình diễn tập ứng phó sự cố hóa chất không phải là một nghĩa vụ hành chính đơn thuần mà là một đầu tư quan trọng cho sự bền vững của doanh nghiệp. Với kinh nghiệm 50 năm trong lĩnh vực hóa chất và 20 năm đào tạo, ông/bà hiểu rằng:​

1. Một sự cố hóa chất có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, dù công ty có chuẩn bị hay không

2. Sự khác biệt giữa một sự cố nhỏ được khống chế và một thảm họa lớn thường nằm ở khả năng ứng phó ban đầu của đội ngũ

3. Diễn tập giúp xây dựng "cơ bắp" tổ chức - những người biết phải làm gì, làm như thế nào, và làm khi nào

4. Mỗi cuộc diễn tập là cơ hội để phát hiện điểm yếu, cập nhật kế hoạch, nâng cao kỹ năng

Vì vậy, việc thúc đẩy các doanh nghiệp thực hiện diễn tập định kỳ, chất lượng cao là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất trong quản lý an toàn hóa chất ở Việt Nam