1. Tính Chất Vật Lý:
- Hình thái: Tinh thể trắng, dạng bột hoặc hạt, có vị mặn nhẹ.
- Độ tan: Cao trong nước (khoảng 26 g/100 mL ở 20°C), ít tan trong ethanol.
- Nhiệt độ nóng chảy: Khoảng 70–80°C (bị phân hủy khi mất nước kết tinh).
- Tính hút ẩm: Hút ẩm nhẹ, cần bảo quản nơi khô ráo.
2. Tính Chất Hóa Học:
- Cấu trúc: Muối kép của axit tartaric (HOOC-CHOH-CHOH-COOH), chứa ion K⁺ và Na⁺.
- Tính bazơ yếu: Dung dịch có pH ~8–9, dùng làm chất đệm.
- Tính khử: Ion tartrat (C₄H₄O₆²⁻) có khả năng khử các ion kim loại (ví dụ: Ag⁺, Cu²⁺, Au³⁺).
Tạo phức: Liên kết với ion kim loại (Cu²⁺, Fe³⁺, Al³⁺) thành phức tan, ứng dụng trong tách kim loại.
3. Ứng Dụng Trong Công Nghiệp:
- Mạ điện và tráng gương:
- Dùng trong dung dịch mạ bạc, đồng nhờ khả năng tạo phức ổn định.
- Tráng gương bằng phản ứng khử AgNO₃ với NH₃, tạo bề mặt phản chiếu.
- Dược phẩm:
- Từng dùng làm thuốc nhuận tràng (hiện ít phổ biến do tác dụng phụ).
- Thành phần trong một số thuốc tiêm (ổn định pH).
4. Ứng Dụng Trong Thực Phẩm (E337):
- Chất ổn định và nhũ hóa:
- Dùng trong kem, pho mát, nước giải khát để giữ cấu trúc.
- Trong bánh mì, kết hợp với baking soda (NaHCO₃) tạo khí CO₂ giúp nở bột.
- Chế biến đồ uống: Điều chỉnh độ axit, ổn định màu sắc trong rượu vang.
5. Ứng Dụng Trong Phân Kim (Tách Vàng):
- Chất khử trong kết tủa vàng:
- Dùng để khử ion Au³+ (trong dung dịch HCl/HNO₃ hoặc từ quặng) thành vàng kim loại. Phản ứng ví dụ:AuCl4−+C4H4O62−+H2O→Au↓+CO2+H++Cl−
- Hiệu quả trong môi trường axit yếu, thay thế các chất độc hại như Hg hoặc SO₂.
- Tách tạp chất kim loại:
- Tạo phức với Cu²⁺, Fe³⁺ trong dung dịch, giúp tinh chế vàng bằng phương pháp điện phân hoặc kết tủa chọn lọc.
- Hỗ trợ trong hòa tan Au trong quặng không dùng xyanua:
- Kết hợp với thiourea hoặc thiosunfat để hòa tách vàng, giảm can thiệp của ion kim loại khác.
6. Lưu Ý An Toàn:
- Độc tính: Không độc, nhưng cần tránh hít bụi hoặc tiếp xúc lâu với da.
- Bảo quản: Đậy kín để tránh hút ẩm, để xa hóa chất oxy hóa mạnh.
Kết Luận:
KNaC₄H₄O₆ là chất đa năng nhờ khả năng tạo phức và tính khử, ứng dụng rộng từ thực phẩm đến công nghiệp nặng. Trong phân kim, nó đóng vai trò quan trọng trong tinh chế vàng, đặc biệt trong phương pháp thân thiện môi trường.
Dịch
